NA CHMURZE ZJAWA, ZA CHMURĄ DUCH

Książka Macieja Wilczka „Na chmurze zjawa, za chmurą duch” to trzeci tom historii opowiedzianej w „Na chmurze ujrzeć cień wędrowca” i „Za chmurą cień, za cieniem słońce (Historia trudnej miłości)”. Jest to jednocześnie tom ostatni (czy jednak na pewno?), w którym autor wreszcie wyjaśnia inspirację tytułów, „odnosząc je do spotykanego w górach zjawiska optycznego, zwanego widmem Brockenu”, jak pisze Henryk Martenka w posłowiu.

Wątek miłości przewija się we wszystkich tomach trylogii Macieja Wilczka, ale „nie ulega wątpliwości, że to miłość przesądza o treści i przesłaniu tomu trzeciego”. I również miłość definiuje i wyznacza drogę głównego bohatera – czyli poszukiwanie: w planie pierwszym Gabrieli, postaci równie symbolicznej, co realnej, i w planie podobnie ważnym – wszystkich kobiet, które pomagają bohaterowi „odnaleźć utraconą drogę do samego siebie”. Niewątpliwie jest to droga w poszukiwaniu nie tylko przyszłości, ale własnej przeszłości. Tak, przeszłość można zgubić, podobnie jak można nie odkryć przyszłości.

Na kartach tomu trzeciego, podobnie jak w dwóch poprzednich (co czyni z nich spójną całość), czytelnik odkrywa literackie, malarskie i muzyczne asocjacje i obserwując panoptikum artystów, „od Leopolda Staffa i Ewy Lipskiej po Petera Breughla, Hansa Memlinga i Antoona van Dycka”. Pojawiają się również asocjacje geograficzne, ale w porównaniu z dwoma wcześniejszymi tomami mają one mniejsze znaczenie. Stanowią tło narracji, która „nie oferuje łatwych, bo frapujących, beletrystycznych perypetii”, natomiast w osobie narratora stawia pytania, na które i jemu, i czytelnikowi nie jest łatwo udzielić odpowiedzi.